Episode 134
Φθινοπωρινός κήπος. Λίλιαν Χέλμαν
«Φθινοπωρινός Κήπος» – Ένας κήπος γεμάτος αναμνήσεις και χαμένες προσδοκίες
Το «Φθινοπωρινός Κήπος» της Λίλιαν Χέλμαν δεν είναι ένα απλό θεατρικό έργο. Είναι μια βουτιά στον εσωτερικό κόσμο επτά ανθρώπων που έχουν αφήσει πίσω τους τη νιότη και την ορμή της ζωής, για να βρεθούν μπροστά στον καθρέφτη των χαμένων ευκαιριών και των άκαρπων ελπίδων. Στη σκιά του Τσέχωφ, με μια διάχυτη μελαγχολία και αφοπλιστική ειλικρίνεια, η Χέλμαν μάς μεταφέρει στη δεκαετία του 1940, σε ένα εξοχικό θέρετρο στον Κόλπο του Μεξικού, περίπου 100 μίλια από τη Νέα Ορλεάνη.
Η υπόθεση του έργου περιστρέφεται γύρω από την Constance Tuckerman, ιδιοκτήτρια ενός παλιού ξενώνα που κάθε χρόνο, τέτοια εποχή, γεμίζει με φίλους και αναμνήσεις. Μαζί της, η οικογένεια Ellis – η μητέρα, ο γιος και η ηλικιωμένη γιαγιά – ο Ned Crossman, παλιός έρωτας της Constance, και το ζευγάρι Ben και Rose Griggs, που κουβαλούν τη δική τους ιστορία. Η άφιξη του καλλιτέχνη Nick Denery και της νεαρής συζύγου του βάζει φωτιά στα κρυμμένα πάθη και τα απωθημένα αυτών των ανθρώπων, ξετυλίγοντας ένα κουβάρι συναισθημάτων και απογοητεύσεων.
Οι χαρακτήρες της Χέλμαν είναι αληθινοί, με σάρκα και οστά. Η Constance, μια γυναίκα που ακροβατεί ανάμεσα στην ανάμνηση και την πραγματικότητα, θυμίζει σε πολλούς τον ίδιο μας τον εαυτό: εκείνον που κοιτάζει πίσω, αναλογίζεται τις αποφάσεις του και αναρωτιέται τι θα μπορούσε να είχε γίνει διαφορετικά. Ο Ned, μελαγχολικός και κουρασμένος, αντιπροσωπεύει την αδυναμία να ξεπεράσουμε τον χαμένο έρωτα. Η Rose, πικραμένη και σαρκαστική, στέκει απέναντι στη δική της απογοήτευση για τη ζωή της. Ο Nick, νεότερος και πιο «ζωντανός», έρχεται να ταράξει τα νερά, να ξυπνήσει τα ξεχασμένα πάθη αλλά και να επιβεβαιώσει πως η νιότη δεν είναι πάντα λύση.
Η εποχή που διαδραματίζεται το έργο – Σεπτέμβριος του 1949 – δεν είναι τυχαία. Η Αμερική προσπαθεί να ξαναβρεί τον βηματισμό της μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο κόσμος αλλάζει, η αστική τάξη νιώθει την πίεση της νέας εποχής, και οι άνθρωποι – ακόμα και σε ένα απομονωμένο ξενώνα – νιώθουν τη φθορά και τη μοναξιά. Η Χέλμαν, με μαεστρία, αποτυπώνει αυτό το κοινωνικό και ψυχολογικό τοπίο, θυμίζοντας μας πως το παρελθόν είναι πάντα παρόν και οι συμβιβασμοί της ζωής αφήνουν τα σημάδια τους.
Το έργο έκανε πρεμιέρα το 1951 στο Μπρόντγουεϊ, και θεωρείται από πολλούς, αλλά και από την ίδια τη συγγραφέα, ως το καλύτερό της. Στην Ελλάδα παρουσιάστηκε αρκετές δεκαετίες αργότερα, με σεβασμό στην ατμόσφαιρα και τη δραματουργία της Χέλμαν. Οι παραστάσεις αφήνουν τον θεατή με μια γλυκόπικρη αίσθηση: μια θλίψη για τις χαμένες ευκαιρίες και μια σκέψη για το πώς οι επιλογές μας καθορίζουν τη ζωή μας.
Η Λίλιαν Χέλμαν, γεννημένη στη Νέα Ορλεάνη το 1905, υπήρξε μια από τις σημαντικότερες Αμερικανίδες θεατρικές συγγραφείς. Γνωστή για τα έργα της Η Ώρα των Παιδιών και Οι Μικρές Αλεπούδες, αλλά και για τον κοινωνικό της ακτιβισμό, έγραψε με πάθος και ειλικρίνεια. Στη σκιά του Μακαρθισμού, αρνήθηκε να καταδώσει φίλους και συνεργάτες, πληρώνοντας το τίμημα με μαύρες λίστες και αποκλεισμούς. Η προσωπικότητά της, άλλοτε αιχμηρή και άλλοτε τρυφερή, διαπερνά κάθε της έργο. Η συγγραφή της ήταν πάντα προσωπική, με αναφορές στην παιδική της ηλικία και στους ανθρώπους που διαμόρφωσαν τη ζωή της.
Ο θεατής που παρακολουθεί τον Φθινοπωρινό Κήπο φεύγει σκεπτικός. Η μελαγχολική μουσική των διαλόγων, οι σιωπές που βαραίνουν περισσότερο από τα λόγια, οι χαρακτήρες που αντικατοπτρίζουν τις αδυναμίες και τα όνειρά μας, όλα συνθέτουν μια παράσταση που δεν ξεχνιέται εύκολα. Είναι ένα έργο που μας θυμίζει πως το πέρασμα του χρόνου αφήνει το αποτύπωμά του, αλλά και πως ποτέ δεν είναι αργά να αναμετρηθούμε με τις αλήθειες μας.
Σε μια εποχή που το θέατρο αναζητά ουσία και ψυχή, η αναβίωση του Φθινοπωρινού Κήπου είναι ένα δώρο: ένα έργο που δεν φοβάται να μας καθρεφτίσει, να μας συγκινήσει και να μας προβληματίσει. Και γι’ αυτό, αξίζει κάθε χειροκρότημα.
Η ιστοσελίδα μου
Τα Podcast μου:
https://angeligeorgiastoryteller.gr
https://mithoikaipolitismoi.gr
https://akougontasmetingeorgia.gr
https://theatromeangeligeorgia.gr
Το κανάλι μου στο you tube
https://www.youtube.com/@angeligeorgia808/featured
Facebook σελίδα Αγγελή Γεωργία:
https://www.facebook.com/angeligeorgia
Facebook σελίδα Μύθοι και πολιτισμοί:
